Çocuklarda Ekran Bağımlılığı için Çözümler
Çocuklarımızı ekran bağımlılığından nasıl kurtaracağız?.
Çocuklarımı ekrandan nazikçe uzaklaştırma yolunu bilmiyorum. Kavga dövüş olmaksızın onları gerçek dünyaya döndürmek için bir yol bulmak istiyorum, ama nasıl olacağını bilmiyorum diyorsanız şimdi yazacaklarımız işinize yarayabilir.
Çocukları ekrandan (tv, tablet, cep tel) ayırmada yaklaşma biçiminde bir yanlışlık var. Çoğu kere ortaya kriz çıkıyor. Basit ve kolay metotları bilmiyoruz. Daha doğrusu , çocuk ruhiyatı ve tavrını ve pedogojik gerçekleri bilmeden yapacağımız uygulamalar fayda yerine zarar veriyor.Bir filmin dizinin en heyecanlı yerinde hiç elektriğin kesildiği oldu mu?Ekranın çocuk beyinde oluşturduğu bir haz var. Mutluluk hormonları beyni istila etmiş durumda. Bu hazdan kurtulmak zor. Yetişkinler için bile zor oluyor..Sadece çocuklar değil) hepimiz bir filmin ya da bir bilgisayar oyunu içine girdiğimizde, zihinsel olarak başka bir dünyaya geçiyoruz adeta. Ekran beynimizi hipnotize ediyor aslında..Işıklar, sesler, görüntülerin ritmi beynimizi bir akışın içine sokuyor. Kendimizi iyi hissediyoruz ve. bu durumun değişmesini kesinlikle istemiyoruz.
İşte bu anlarda, beynimiz stresi ve acıyı azaltan bir nörotransmiter madde olan dopamin salgılar. Her şey harika görünür. Ta film yada oyun bitinceye kadar..Oyun bitince vücuttaki dopamin seviyesi aniden düşer, ki bu durum vücutta gerçekten bir acı hissi verir.İşte hormonların düştüğü anda, bir fiziksel şok ortaya çıkar. Çocukların bağırmaya başladıkları andır.
Beyni dopamin içinde yüzüyorken açık olan televizyonu kapatmak fiziksel acı yaşıyormuş gibi bir şok etkisi teşkil ediyor dedik. Bu aynı zamanda yüze atılmış bir şamar gibi, sinirsel olarak hissedilen bir durum.İşin sırrı şu: Çocukla köprü kurmanın yolunu bulacağız.. hırpalayıcı bir durum olan zorla ekrandan koparmak çözüm değil. Doğrudan kapama yerine,çocuğu ekrandan koparmadan, onun alanına girerek yapacağız .Ekran başında olan çocuğun yanına geldik. Bir süreliğine yanına oturduk. Onunla arkadaş olmayı deniyoruz şimdi. Yargılayıcı ve tenkit edici kusur arayıcı bir niyetle oturursanız çocuk bunu hissedebilir. köprüyü kurmak zorlaşır.
Arkadaş gibi, Onunla televizyon izlemeye başladık. Onun dünyasına girmeyi deniyoruz. Oyunumuz tutacak mı bakalım? Çok geçmeden ,çocuk size açılacaktır. Sizde çocukla birlikte olayın heyecanına kendinizi kaptırınki (bir süreliğine de olsa) kurulan senaryo gerçekçi olsun. Gerekirse oyun yada film hakkında bir takım yorumlar yapmaya başlayın.Doğrudan “Ne izliyorsun?” sorusu yerine sanki olayı biliyormuş gibi ayrıntıya dair sorular daha faydalı olabilir. Tabi üretkenlik sizin ferasetinize ait. Önemli olan onun gözü ile bakmaya ve yorumlamaya çalışmak…..Gerekirse o film yada oyun hakkında önceden kısa bir araştırma yapıp ön bilgi sahibi olun…Kaçıncı bölüm olduğu vs gibi..
Anne babalarının kendi dünyalarına ortak olması ve kendilerine ilgi göstermeleri çocukların her daim hoşuna gider. Çocuk hipnoz olmuşcasına hala ekranın içinde olabilir. Size dönmeyebilir de. Yine de vazgeçmek yok. İlgiyi daha da artıracağız. Başka sorular bulacağız. Çocuğunuz size cevap vermeye ya da ekranda izlediği ya da yaptığı şey hakkında yorum yapmaya başladığında, çocuğun alanına girmeye başladınız demektir. Tebrikler!…
Çocuk sanal dünyasından “gerçek dünyaya” dönüyor demektir. “Çözüm süreci başlamıştır”Yavaş da olsa sizin varlığınızı fark etmektedir. Köprüler atılmaya başlamıştır. İletişim başlamıştır ama dopamin hormonu aniden düşmeyecektir. Bunu da bilelim. Ancak sihirli dönüşümün başlangıç noktasındayız. Şimdi bu andan itibaren, sizi dinleyebilecek noktadadır.
Köprüler kurulduğuna göre artık ona sorumluluklarını (yemek, banyo, ders, yatma vd) hatırlatabilirsiniz. Çocuk anne babasının ilgisini kazandığından mutludur. . Çocuğunuz yakından tanıyorsanız, onun zihninde neler olup bittiğini fark edebilirsiniz.Bu basit metodu tekrar edelim isterseniz: Bir çok tanıdığım arkadaş da bu metodu uyguluyor. Ve sonuç alıyor. Otuz saniye, bir dakika ya da daha fazla onun yanında oturuyor ve o her ne izliyor/yapıyorsa sadece izliyoruz.İzledikleri ile ilgili suçlayıcı olmayan tenkit içermeyen tarzda sorular yönlendiriyoruz. Çocuk ilgimizden hoşlanıyor ve ilgisiz kalmıyor.Diyalog yolu açılmışsa, çocukta tüm zihni ve bedeniyle, hormonların düşüşü olmadan ve böylelikle herhangi bir “krize” yol açmadan ekranı bırakarak gerçek dünyaya dönecektir.Çocuğu ekran bağımlığından kurtarmak istiyorsak, çocuğun ilgisinini çekecek şekilde onunla ilgilimiz daimi ve şuurlu bir şekilde olmalı. Oyunlarına iştirak etmeliyiz.Akıllı ve ferasetlei anneler (tabi babalar da) çocukları ile kaliteli zaman geçirmeyi bilirler. Onunla oyun oynarlar, şarkılar söylerler. Birlikte bir şeyler üretirler. Birlikte şöyle bahçede parkta gezerler.Çocuk terbiyesinden çocuğun haleti ruhiyesini ve psikolojisini az çok bilen anne babalar, çocuk hopladı zıpladı, kırdı, dağıttı diye bağırmak yerine çocuğun oyununa eşlik eder. Kendi dağıttığı şeyleri kendisinin toplaması gerektiğini öğretirler. .Bunu da çocuğa sürekli akıl vererek yapmazlar.. Onların sürekli öğüt verilmeye değil, iyi örnekler görmeye ihtiyaçları olduğunu bilirler.Siz elinizden telefonu düşürmezseniz, siz sürekli tv izliyorsanız çocuklara izlemeyin demek anlamsızdır.Yine çocuk eğitimini bilen anne ve babalar; çocuk soru sorduğunda sürekli bilmiyorum cevabı vermek ya da soruların tahammül edememek yerine birlikte araştırmayı denerler. Böylelikle çocuğun merak konusunda sürekli arayışta olmasını sağlamış olurlar. Böyle yetişen çocukların büyüdüğünde sorumluluk ve öğrenme gücü, kendine güveni yüksek olacaktır
